Vejetaryen Beslenme
Vejetaryen beslenme, günümüzde birçok insan tarafından tercih ediliyor. Hem dünyada hem de ülkemizde birçok insanın ilgi gösterdiği bu beslenme tarzı, ete alternatif ürünlerin ortaya çıkmasına olanak sağladı. Bugün, vejetaryenlerin rahatça yiyebileceği hamburgerler, lahmacunlar ve daha birçok tüketmekten vazgeçemediğimiz besinler, içerisindeki et ürünlerine alternatif olan besinlerden üretiliyor. V
Vejetaryen ve Vegan beslenme tipini benimseyen müşterilere hizmet veren restoranlar ise giderek artış gösteriyor. Vejetaryenlik akımının ortaya çıkmasında çeşitli tarihsel faktörler ve kültürler etki etse de genel olarak etik, sağlık, çevresel ve dini faktörler günümüzde birçok insanın bu beslenme tarzını benimsemesinde rol oynamaktadır. Bu yazımızda vejetaryen beslenme hakkında detaylı bilgiye sahip olabilirsiniz. Hadi başlayalım!
Vejetaryen Beslenme Nedir?
Vejetaryen beslenmede genel olarak kırmızı et, kümes hayvanları ve balık türündeki besinler tüketilmez. Vejetaryenler, ağırlıklı olarak bitkisel kaynaklı besinler tüketmektedir. Vejetaryen terimi, Latincede “canlandırmak” ve “taze” terimlerinden türemiştir.
Kulağa yeni gibi gelen vejetaryenliğin yakın zamanda ortaya çıktığı düşünülse de aslında vejetaryen beslenmenin tarihsel süreci Antik Yunan dönemine kadar uzanmaktadır. Bu dönemde birçok düşünürün hayvanların öldürülerek tüketilmesi fikrine karşı olduğu bilinmektedir. Öyle ki Antik Yunan düşünürlerinden Pisagor’un vejetaryenlik akımının kurucusu olduğu kabul görmektedir.
Vejetaryenliğin dünya çapında bilinir hale gelmesi ise 1847 yılında İngiltere’de kurulan Vejetaryen Derneği vasıtasıyla olmuştur. Yapılan araştırmalara göre vejetaryen nüfusun %40’ı Hindistan, %9’u Almanya, %8.5 Kanada ve %3’ü Amerika’da bulunduğu belirtilmiştir.
Vejetaryen Beslenme Nasıl Olur?
Vejetaryenler, genel olarak kırmızı et, kümes hayvanları ve balık türevinde doğrudan bir canlının yaşamına son veren yiyecekleri tüketmezler. Ancak vejetaryenlik akımı da kendi içerisinde birçok dala ayrılır. Bazı insanlar hayvansal gıdaları da tüketmezken bazıları da ufak porsiyonlarda olduğu sürece et ve balık türevindeki besinleri tüketmenin zararsız olduğunu düşünür. Vejetaryen olmak için hayvansal gıdaların tüketiminde farklı yaklaşımlara uygun olarak kararlar alınır.
Vejetaryenler Ne Yer?
Vejetaryen beslenenler, benimsedikleri vejetaryenlik türüne göre değişkenlik gösterse de genelde kırmızı et, balık ve kümes hayvanlarını tüketmezler. Bazı vejetaryenler süt ve yumurta tüketimini de listelerinin dışına çıkarabilmektedir. Bazı katı vejetaryenler (Veganlar) ise her türlü hayvansal kaynaklı gıdanın tüketimini uygunsuz bulmaktadırlar. Genel olarak vejetaryen beslenmede tüketebileceğiniz besinler;
- Meyve ve sebzeler
- Tahıllar
- Baklagiller
- Kuruyemişler
- Sağlıklı Yağlar
- Bitkisel Protein Kaynakları
Vejetaryen Türleri
Vejetaryenler de kendi içlerinde alt gruplara ayrılırlar. Vejetaryen çeşitleri, vejetaryen beslenen insanların tükettiği besinlerde farklılık göstermektedir. Vejetaryen türleri hakkında bilgi sahibi olmanız; “Vejetaryen Beslenenler Ne Yemez?” sorusuna da bir cevap niteliği taşıyacaktır.
Lakto-ovo Vejetaryen Beslenme
Lakto, süt; ovo ise yumurta anlamına gelmektedir. Bu beslenme tarzını benimseyen vejetaryenler, yumurta ve süt ürünlerinin tüketilmesinde bir sakınca görmezler. Ancak et, balık ve kümes hayvanlarını tüketmekten kaçınırlar. Genelde vejetaryenlerin çoğu Lakto-ovo Vejetaryen’dir.
Lakto Vejetaryen Beslenme: Lakto vejetaryenler, et, balık, kümes hayvanları ve yumurta gibi hayvansal kaynaklı ürünleri tüketmezler. Bu beslenme türünde yalnızca hayvansal kaynaklı gıdalardan süt tüketimi serbesttir.
Vegan veya Katı Vejetaryen Beslenme
Veganlık, vejetaryenlikten daha felsefi bir amaçla kurulmuştur. Bu felsefeye inanan insanlar, hayvan zulmüne neden olan hiçbir hayvansal kaynaklı gıdayı tüketmez. Et, balık, kümes hayvanları, süt, yoğurt, yumurta, peynir ve hatta bal bile beslenme listelerinde bulunmamaktadır.
Semi Vejetaryen Nedir?
Vejetaryenlerin tükettiği bütün gıdaları tüketirler. Hayvansal kaynaklı ürünlerin tüketiminde de bir sakınca görmezler. Semi Vejetaryenler arada bir et, kümes hayvanları ve balık tüketimini de normal karşılamaktadır.
Ovo Vejetaryen Beslenme
Ovo Vejetaryenler; et, balık, kümes hayvanlarının dışında süt ve süt ürünlerinin tüketimine de karşıdır. Ancak yumurta tüketiminde bir zarar görmezler.
Vejetaryen Beslenme Sağlıklı mı?
Vejetaryen beslenme ve sağlık üzerine etkileri, yeterli ve dengeli bir beslenme planı oluşturulduğunda sağlığa zarar vermez. Her beslenme türünde olduğu gibi vejetaryen beslenen bireylerin de vücut için gerekli olan vitamin, mineral ve organik besin değerlerini karşılaması gerekmektedir.
Düzensiz ve sağlıksız beslenen bir birey ister vegan ister vejetaryen ister alışagelmiş beslenme tarzında bir hayat sürsün yeterli ve dengeli bir beslenme planı oluşturmadığı için sağlıksız olacaktır. Vejetaryen beslenen bireyler, neticesinde et, kümes hayvanları ve balık tüketmediği için bu besinlerde bulunan değerleri karşılayacak alternatif ürünler tüketmelidir.
Vejetaryen Beslenmek İsteyenlere Tavsiyeler
- Yeterli ve dengeli bir beslenme tarzı benimseyin.
- Protein ihtiyacınızı alternatif besinlerden karşılayın.
- Hayvansal ürünlerinin tüketimini en aza ya da sıfıra indirgemek vücutta demir eksikliğine neden olabilmektedir. Bu nedenle içerisinde zengin minerallerin bulunduğu besinler tüketilmelidir.
- C vitamini bakımından zengin besinlerin tüketimine özen gösterilmelidir.
- Çay ve kahve gibi içeceklerin vücuttaki demir oranına olumsuz bir etkide bulunabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle bu tarz içecekleri yemekten bir saat önce veya bir saat sonra tüketmeniz yararlı olabilir.
- İhtiyacınız olan vitamin ve minerallere güneş ışığının olumlu etkisi olabilmektedir.
- Yeterli miktarda sıvı tüketilmelidir.
Vejetaryen Beslenmenin Faydaları Nelerdir?
- Araştırmalara göre vejetaryenler, daha uzun yaşayabilir.
- Vejetaryenler, daha duyarlı bir kişiliğe sahiptir.
- Vejetaryen beslenmede tüketilen besinlerin sindirimi ve hazmı daha kolaydır.
- Vejetaryen beslenme, daha hesaplıdır.
- Vejetaryenlerin gıda zehirlenmesi şikayetinde bulunma ihtimali oldukça düşüktür. Çünkü sebzelerin bozulduğunun anlaşılması et ürünlerine göre daha kolaydır.
- Ayrıca çiğ et vasıtasıyla bulaşan bağırsak parazitleri gibi hastalıklara yakalanma ihtimaliniz oldukça düşüktür.
Vejetaryen Beslenmenin Riskleri Nelerdir?
Vejetaryen beslenme zararları denildiğinde akla gelen endişelerin birçoğu yersizdir. Sağlıklı vejetaryen beslenme sayesinde gerekli protein ihtiyacı karşılanarak bu sorun ortadan kaldırılabilir.
- Vejetaryen beslenme alışkanlığına sahip bir bireyin her zaman sağlıklı bir yaşam sürdüreceği iddia edilemez. Bu durum bireyin beslenme alışkanlıklarına göre farklılık gösterecektir.
- Dengeli ve düzenli beslenmenin vejetaryen bireyler için de çok önemli olduğundan bahsetmiştir. Vücut için gerekli olan besinlerin alternatifleri mutlaka tüketilmelidir.
- Vücudun protein ihtiyacını karşılamak amacıyla birçok besinden yararlanan vejetaryen bireyler kimi zaman protein tozu kullanmaktadır. Ancak uzun süreli kullanımlar protein tozları, insan vücudunda ağır metallerin birikmesine neden olabilir. Ayrıca beyinde yarattığı etki nedeniyle bağımlılık oluşturma olasılığı da bulunmaktadır. Bu nedenle vejetaryen bireylerin, proteini bol ve hayvansal gıdalara alternatif ürünleri düzenli olarak tüketmesi önerilmektedir.
- Vejetaryen beslenmede demir, B12 gibi vitamin ve minerallerin eksik olması durumunda birtakım sağlıki sorunlarla karşı karşıya kalabilirsiniz. Bu nedenle vücudunuz için gerekli olan besin değerlerini alternatif besinlerden veya takviye gıdalardan alabilirsiniz.
Protein İhtiyacınızı Karşılayabilecek Besinler
Kırmızı et, kümes hayvanları ve balık tüketmeyen bireyler, vücutları için gerekli olan protein ihtiyaçlarını farklı besinlerden karşılayabilir. Bu besinler,
- Soya fasulyesi
- Nohut, kuru fasulye türevindeki baklagiller
- Brokoli
- Kuşkonmaz
- Ispanak
- Enginar
- Kinoa, keten tohumu benzeri tohumlar
Vejetaryen Beslenme Kilo Verdirir mi?
Vejetaryen beslenen bir bireyin kesin kilo vereceğini söylemek olanaksızdır. Çünkü et, kümes hayvanları ve balık tüketimine son veren bir birey karbonhidrat ve yağ ağırlıklı bir beslenme alışkanlığı sürdürmekte ise kilo veremeyebilir. Bu nedenle vejetaryenlikle ilgili bilinmesi gereken ilk bilginin bu beslenme tarzında da tıpkı diğer beslenme tarzları gibi dengeli ve düzenli beslenmenin büyük önem arz ettiğidir.
Gerekli kalori açığının sağlanması durumunda vegan beslenen bireyler de kilo verebilir. Bu gibi durumlarda mutlaka uzman bir doktora veya diyetisyene başvurulmalıdır.
Vejetaryen ve Vegan Arasındaki Fark Nedir?
- Vejetaryen bireyler, et, kümes hayvanları ve balık dışındaki diğer hayvansal kaynaklı ürünlerin tüketiminde bir sakınca görmezken; veganlar, hayvanlara ait olan her türlü besinin ve ürünün hayvanların zulmüne yol açtığına inanırlar. Bu nedenle yalnızca bitkisel ürünlerin tüketimini doğru bulmaktadırlar.
- Vejetaryenler, hayvanlardan alamadığı protein ihtiyaçlarını hayvansal kaynaklı diğer gıdalardan alabilirken; veganlar yalnızca bitkisel alternatifler vasıtasıyla gerekli olan besin ihtiyaçlarını karşılayabilmektedir.
- Veganlar, içerisinde hayvanların dolaylı veya dolaysız yoldan kullanıldığı hiçbir ürünü kullanmaz; hayvanlar üzerinde test yapan markaları kullanmazlar.
- Vegan beslenen bireyler, vücutları için gerekli besin değerlerini hayvansal gıdalardan karşılayamadıkları için alternatif ürünlerin tüketimini arttırmalıdır.
Vejetaryen Beslenme ile ilgili resmi bilgiye ulaşmak için Sağlık Bakanlığı‘nın sitesini ziyaret edin. Bu sitede Vejetaryen Diyeti ile ilgili bütün bilgiler yer almaktadır.
Diğer sağlık yazılarımızı da okumak ister misiniz?
